Trek jij snel een conclusie over je autistische partner? Of probeer je (samen) te kijken naar wat achter bepaald gedrag of bepaalde woorden schuilgaat?
Een voorbeeld. Ik denk dat veel partners herkennen dat de partner met autisme zich snel aangevallen voelt en in de verdediging schiet. Direct gaat er een muur omhoog. Als je dit herkent, dan helpt het wellicht om eens stil te staan bij waar dat vandaan kan komen. Waar het zaadje daarvoor ooit geplant kan zijn geweest.
Veel partners krijgen hun diagnose pas op volwassen leeftijd. Daarvoor waren ze ook al autistisch, want met autisme word je geboren. Ik denk dat het leven voor velen van kinds af aan al een ware beproeving is geweest. Autistisch zijn, maar je niet-autistisch moeten gedragen, en desondanks te horen hebben gekregen dat je normaal moest doen. Dat je iets wéér verkeerd deed. Dat je altijd als laatste werd gekozen bij gym. Dat je aan de kant stond op het schoolplein omdat je niet mee mocht doen. Dat je het gevoel had uitgelachen te worden. Of dat je werd gepest. Niet uitgenodigd werd op feestjes van je klasgenootjes, zelfs niet op het verjaarsfeestje van wie je dacht dat het een vriendje was.
Al dat aanpassen zal ongetwijfeld voor overprikkeling hebben gezorgd. Vervolgens kreeg jij op je kop omdat je door die overprikkeling boos werd. Misschien zelfs onhandelbaar voor leerkrachten of ouders. Of door onderprikkeling, omdat je je overal voor afsloot en niets meer durfde. Steeds meer alleen. Dat werkt door in je verdere leven…
Niet alleen als kind een buitenbeentje, maar vaak ook daarna. Ook weldenkende volwassenen sluiten mensen uit omdat ze anders dan henzelf zijn. Op de werkvloer genegeerd of getreiterd worden. Binnen de familie of in de buurt de zonderling zijn waarover men praat. En wat dacht je van online? Ik schrik me soms rot van wat ik daar allemaal tegenkom. Het is afschuwelijk hoe mensen hun partner of ex neerzetten op internet en wat mensen voor vreselijks over autisme beweren.
Alles bij elkaar is het niet zo gek dat bepaalde patronen en mechanismen zijn ontstaan en onbewust in stand blijven, zoals bijvoorbeeld direct de verdedigingsmuren optrekken. Meteen terugschieten voordat je zelf beschoten wordt.
Ik denk dat sommige patronen en mechanismen in basis niet eens autistisch zijn, maar ontstaan zijn door een gebrek aan acceptatie en begrip vanuit de omgeving. Als je je altijd de mindere voelde en niet jezelf hebt kunnen zijn, maar je hele leven op je tenen hebt gelopen, kan dat zelfs tot een trauma leiden. Hoe gek is het dat je partner als volwassene vastloopt en vastzit in oud en aangeleerd gedrag?
Mijn man had z’n verdedigingsmuur ook altijd snel omhoog. “Ja, maar jij” was een veelgehoorde reactie. Meteen omdraaien en de ‘schuld’ bij mij leggen. Het gaat meestal helemaal niet om schuld, maar zo voelde ik het wel toen hij alles wat ik zei naar mij draaide. Natuurlijk doe en deed ik ook niet alles goed, maar als je als partner-van iets niet durft aan te kaarten omdat het meteen BOEM is, dan ontstaat eenzelfde patroon, alleen dan andersom. Dan ga je beiden je mond houden of beiden in de verdediging. Zo zonde.
Het is in mijn ogen belangrijk om samen te kijken naar wat er precies gebeurt, waar een patroon ooit is ontstaan en hoe je samen de communicatie beter op elkaar kunt afstemmen zonder jezelf te verliezen. Daarvoor is meer begrip en meer inzicht krijgen in autisme nodig. Als je daar sámen voor openstaat, kunnen patronen veranderen. Het begint met acceptatie van elkaar. Het kan echt, samen werken aan een goede of betere relatie, ook al staat het internet bol dat dat niet kan. Het kán, maar dat moet je samen willen en kunnen.
Lukt het jullie om áchter gedrag te kijken? Of bouwen jullie aan een muur die aan beide kanten steeds hoger wordt?
-Jolanda Hoenjet-de Jong-