Is een relatie waarin autisme een rol speelt gelijkwaardig?

Gepubliceerd op 13 juli 2021 om 16:25
Partner Is een relatie waarin autisme een rol speelt gelijkwaardig?

Deze vraag kom ik vaak tegen. Net als beweringen dat een gelijkwaardige relatie niet mogelijk is. Ik deel graag ons verhaal.

100% Gelijkwaardig op alle fronten bestaat denk ik niet. Nergens. Je bent tenslotte altijd met 2 verschillende individuen met eigen rugzak en ieder eigen talenten en krachten. Gelijkwaardigheid zit voor mij in het er voor elkaar willen zijn, naar elkaar willen luisteren en elkaar willen helpen. De goede wil en inzet van beide partners.

Ik ervaar ons huwelijk als gelijkwaardig. Soms helt het iets over naar mijn kant, een andere keer naar zijn kant. De balans die wij samen vonden is prima. Beiden zakken we weleens in en leunen we op de ander om weer overeind te komen. We helpen elkaar daar waar de ander hulp nodig heeft. Ik help hem, maar mijn man met autisme helpt mij andersom ook. Ik denk dat ons huwelijk op dat vlak niet anders is dan andere relaties. Misschien hebben wij inmiddels zelfs wel een betere balans hierin gevonden, juist omdat we ons bewust werden van onze zwakke en onze sterke punten. Bij onszelf en bij de ander.

Een relatie is geven en nemen. Als je alleen maar geeft, dan gaat het mis en raakt het evenwicht steeds verder zoek. Gevolg kan zijn dat je jezelf beetje bij beetje verliest. Je zult de relatie dan als ongelijkwaardig gaan ervaren. Dat ken ik, daar zat ik ooit. Ik dacht dat ik alles moest doen, alleen maar mocht geven zonder te nemen. Tot ik instortte en vervolgens merkte dat het idee om maar te blijven geven in mijn eigen hoofd zat. Ik leerde dat ik ook mocht nemen en m’n oude patroon los mocht laten. Loslaten is lastig, maar het loopt echt niet allemaal mis als je de dingen eens wat vaker uit handen geeft. En al loopt het dan een keer wél mis, nou ja, dan is er meestal ook geen man over boord.

Veel partners-van pakken (ongemerkt) van alles op hun schouders als de partner met autisme niet direct reageert. Dat wordt dan makkelijk ingevuld als negeren, niet willen of gebrek aan betrokkenheid of empathie, terwijl je partner dan wellicht druk bezig is te verwerken wat je bedoelt. Als de reactie waarop je hoopt niet snel genoeg komt, ben je waarschijnlijk geneigd het zelf te doen. Herkenbaar?

Beseffen dat m’n man vaak meer verwerkingstijd nodig heeft, maakt dat ik niet meer altijd meteen in de startblokken schiet om dingen op te pakken, maar dat ik hem ook de ruimte geef. Dat is fijn voor mij, maar ook voor hem. Hij wil namelijk dolgraag ook geven en van alles voor me doen, maar heeft daar nu eenmaal vaak iets meer tijd voor nodig.

Waar hij meestal geen puzzeltijd voor nodig heeft, is als ik moe ben of ergens mee zit. Hij ziet het meteen aan me en vraagt dan ook wat er is. Hij pakt dat waarmee ik bezig ben uit m’n handen en zet me op de bank met een kop thee. Hij praat met me en maakt uit zichzelf het klusje af waar ik mee bezig was. 

Als hij vol met prikkels zit, wil hij ook echt alles voor me doen, maar dan moet ik dat wel vragen. Hij kan die klik soms niet snel genoeg zelf maken. Als ik het niet vraag en ervoor kies het toch zelf te doen, dan moet ik niet zeuren of boos worden dat hij het niet overneemt, maar dan moet ik me bewust worden dat m’n onuitgesproken signaal niet binnenkwam. Of wel binnenkwam, maar de omzetting naar actie voor mij niet snel genoeg kwam. Is dat erg? Niet voor mij, want ik weet dat dat voorkomt uit z’n autisme. Het staat m’n gevoel van gelijkwaardigheid dan ook zeker niet in de weg. Weten waardoor iets komt, voorkomt dat je je dingen te persoonlijk aantrekt. Voorkomt dat je je, meestal ten onrechte, genegeerd of minderwaardig voelt.

Ooit, we kenden elkaar nog maar kort en het was ver voor we van zijn autisme wisten, maakte ik een soort van grap. “Ach, als lopen voor jou niet meer lukt en mijn ogen doen het niet meer, dan neem ik je op mijn rug. Dan loop ik en jij wijst ons de weg. Ik loop voor jou, jij kijkt voor mij”. Zoiets zei ik. Dat sloeg toen op de lichamelijke problemen van mijn man en op mijn eigen oogziekte. Hoe grappig het ook was bedoeld, het is zo waar. Dit teamwork is ook voor ons leven nu de basis.

Soms lees ik dat mensen niet de hulpverlener van de partner willen zijn, maar dat voel ik dus absoluut niet zo. In een relatie help je elkaar en vul je elkaar aan. Ieder draagt bij en doet wat ‘ie kan. Ieder naar eigen vermogen en rekening houdend met de dingen die de ander niet kan. Daar ligt een belangrijke sleutel. Willen zien wat bij de ander niet lukt. Niet omdat hij/zij niet wil, maar omdat dingen soms simpelweg niet kunnen. Of niet zo snel kunnen als wij zouden willen.

Het is ook bij ons niet altijd makkelijk en het lukt ons ook echt niet altijd vanzelf. Als ik niet lekker in m’n vel zit, stap ik onbedoeld nog weleens in een valkuil… Of hij. Dan vallen we, worden ons bewust waar het misging, staan samen weer op en gaan door. Acceptatie dat m’n man niet alles kan zoals ik, maar ook acceptatie van mijzelf dat ik ook niet altijd alles kan, heeft zo enorm geholpen. Inzicht in jezelf en in elkaar. Hij heeft mijn vertaalcapaciteit naar de buitenwereld soms nodig, ik heb hem bij andere dingen nodig. We maken samen één sterk samen.

-Jolanda Hoenjet-de Jong-