Uit welk nest kom je? En andere factoren die mijns inziens een rol spelen of een relatie kans van slagen heeft of niet.
Mijn man is in een warm nest geboren. Een betrokken nest. Net als ikzelf. Dat gaf ons absoluut een goede basis mee. Het voorbeeld wat je als kind van je ouders/opvoeders hoort, ziet en voelt, vormt je voor een belangrijk deel. Ook, en misschien wel júist, als er sprake van autisme is. Naarmate je ouder wordt gaan meer factoren een rol spelen. Vrienden en eventuele eerdere relaties beïnvloeden uiteraard ook hoe je verder ontwikkelt en welke kant je uitgaat met een volgende partner.
Voor wie onze situatie nog niet kent, m’n man heeft autisme, ik niet. We zijn samen sinds 1986 en de diagnose ligt er vanaf 2006. Relevant is denk ik ook dat we beiden 18 waren toen we elkaar ontmoetten en we samen ‘groot’ geworden zijn. Geen nare ervaringen dus vanuit andere relaties.
Mijn man heeft een prettig karakter meegekregen en hij heeft een dijk van een doorzettingsvermogen opgebouwd. Hij maakte veel mee en leerde daardoor om altijd weer op te staan en door te knokken. Om niet te blijven vastzitten. Ook mijn eigen doorzettingsvermogen draagt bij aan dat wij het prima redden samen. We hebben beiden de wil om te werken aan problemen en dingen die wat lastiger zijn en we zijn beiden oplossingsgericht ingesteld. We zoeken vol overtuiging naar hoe iets dan wél kan. En of we nu linksom of rechtsom gaan, waarover het ook gaat, we komen er samen altijd uit. Heus niet altijd vanzelf en zonder hobbels, maar we komen er wel.
Als een aantal factoren anders waren geweest, had hij het niet zoals nu kunnen doen. Als hij vroeger een ander voorbeeld had gehad, had ik waarschijnlijk een veel minder warmhartige man gehad en niet de man die mij op handen draagt. Maar ook als ik zelf anders tegenover z’n autisme zou staan en er anders op zou reageren, zou hij het niet zo kunnen doen als nu.
Net als in iedere relatie is de wisselwerking tussen partners erg belangrijk. Deze combinatie bepaalt ook wat mogelijk is en of een relatie het wel of niet redt. Met autisme moet je sámen leren omgaan en er samen een weg in vinden. Waarmee ik niet bedoel dat je je als partner in alles aan autisme zou moeten aanpassen. Dat deed ik ooit, maar dat raad ik iedereen af. Dan verlies je jezelf en dat schaadt de relatie juist. Rekening houden met autisme en begrip hebben voor je partner is iets anders. En datzelfde geldt voor de partner met autisme, want andersom is begrip hebben dat de ander anders is ook van belang.
Al lijkt het misschien of ons huwelijk een uitzondering is tussen de vaak minder positieve verhalen die ik lees, mijn mans autisme is echt ernstig aanwezig. Soms wordt verondersteld dat doordat ik m’n man begrijp, dat het bij ons dan wel zal meevallen, maar zo simpel ligt dat dus niet. Zijn autisme zit in alles verweven. Het ís er. Natuurlijk is het er, want autisme zet je niet zomaar uit. Ook niet als je samen je weg gevonden hebt en ook niet als je verleden je gunstig gezind was en je een doorzetter bent. Zelfs niet als je partner je begrijpt. Autistisch ben je en dat blijf je. Ook wij blijven in ons huwelijk dus met autisme te maken hebben.
Een veel gehoorde discussie is of het ‘autisme hebben’ of ‘autistisch zijn’ is. Ik begrijp erg goed waarom veel mensen met autisme zich beter bij ‘autist’ voelen dan bij ‘persoon met autisme’. Omdat autisme invloed op alles heeft, voelt mijn man zich eerder autistisch dan dat hij autisme heeft. Zijn brein draait op autisme, zo ervaart hij het. Jouw gevoel hierover kan en mag heel anders zijn!
Autisme hebben of autistisch zijn, het is in elk geval niet iets waarvoor iemand zich hoeft te schamen. In de maatschappij lijkt het helaas vaak nog steeds een taboe. Er heerst schaamte en er zijn bakken vol met vooroordelen. Mensen durven het soms niet eens tegen familie of vrienden te vertellen. Zo jammer, want met een stukje openheid en acceptatie dat we niet allemaal hetzelfde zijn, kan het taboe al flink doorbroken worden. Wij hebben elkaar en zijn autisme volledig geaccepteerd en we zijn er open over. Open naar elkaar en open naar onze omgeving. Iedereen weet van zijn autisme. Open zelfs in blogs. Er is openbaar niet veel te vinden over relaties met autisme, m’n man motiveert me daarom om ons verhaal te blijven delen. Hij en ik hopen dat we op deze manier een steentje bijdragen aan meer acceptatie en meer onderling begrip.
Acceptatie is wat mij betreft een grote factor voor het wel of niet laten slagen van een relatie. Acceptatie en je willen verdiepen in je eigen autisme of dat van je partner. En dan bedoel ik écht verdiepen en proberen te begrijpen. Niet alleen als het redelijk of goed gaat, maar ook als het ingewikkeld is en het tegen je keert. Eerlijk is eerlijk, soms lukt het ons ook niet om elkaar te begrijpen, maar we hebben wel geleerd om elkaar dan toch te respecteren. Tuurlijk proberen wij elkaar, heel menselijk, eerst te overtuigen van ons eigen gelijk, maar we accepteren daarna wel dat we simpelweg verschillend zijn. We mogen dus op een andere manier ergens naar kijken.
Autisme is geen keuze, net als zoveel andere dingen geen keuze zijn. Ermee leren omgaan kan wél een keuze zijn. Er sámen mee leren omgaan ook.
Wij hebben een goede en stevige basis. Vanuit onze ouderlijke gezinnen, maar ook wat wij samen in ons huwelijk investeren. Ik begrijp tegelijk dat dat bij anderen heel anders kan zijn en dat relaties het niet redden. Als er een combinatie van teveel ongunstige factoren is, wordt het heel wat ingewikkelder. Dat geldt voor elke relatie.
Ieder nest is uniek, ieder mens is uniek en iedere relatie is uniek. Voor een stabiele relatie denk ik dat je beiden je eigen uniekheid en die van je partner moet willen en kunnen aanvaarden. Ook de uniekheid van en met autisme. Bovendien heeft ieder mens een rugzakje. Uit wat voor gezin je ook komt, hoe warm en betrokken het was, we lijden allemaal verliezen en we maken allemaal van alles mee wat we met ons meedragen en wat ons en onze relatie beïnvloedt. Niet uit ieder warm en stabiel nest zal automatisch een warm en stabiel persoon voortkomen.
Ik maak nog wel een kanttekening om te voorkomen dat m’n stuk precies verkeerd om uitgelegd wordt. Er zijn mensen die beweren dat als je een partner met autisme hebt, dat dat schadelijk voor je kind zou zijn. Dat is dus zeker níet wat ik met dit stuk bedoel te zeggen. Ook een ouder met autisme kan voor een goede basis zorgen. Het voorbeeld wat m’n man meekreeg, geeft hij nu tenslotte zelf ook door. Het gaat echt niet altijd vlekkeloos, dat gaat het ook niet in zogenaamd perfecte gezinnen, maar de basis in ons gezin is in elk geval absoluut warm, betrokken en liefdevol.
-Jolanda Hoenjet-de Jong-